Verbinding:

In onze jeugd passen we ons zo goed mogelijk aan aan de behoeftes van de mensen om ons heen. We zijn afhankelijk van onze opvoeders. Als er geen verbondenheid is door wat voor oorzaak dan ook, dan dissociëren we ons van de emotionele pijn en enorme angst die komt kijken bij een gebrek aan verbondenheid (attachment) in onze kinderjaren.

De basishouding wordt er een van aanpassen en de emotionele pijn komt tot uiting door het afsluiten van gevoelens. Als er geen verbinding is en we zijn afhankelijk van anderen, dan verdringen we ons echte gevoel, we kunnen niet aangeven of iets prettig is of niet, en reageren met overlevingsstrategieën met de daarbij behorende houdingen, kort samengevat: Fight, flight en freeze.

De DSM 5 heeft hier woorden aan gegeven. Dit gebeurt door extreem wantrouwen (paranoïde), of door onbewust het besluit te nemen om alles alleen te doen (schizoïde) of roekeloze onverschilligheid (anti-sociaal) of moeite zich te beheersen in relaties (borderline) of theatrale uitingen van emoties (theatrale) of gepreoccupeerd zijn met fantasieën over eigen succes en macht (narcistisch), of door te negeren en vermijden (vermijdend), of door altijd te twijfelen en zich afhankelijk op te stellen en geen beslissingen te nemen (afhankelijk). Zo hebben we ons gehandhaafd.

Oriëntatie

Als volwassene is de behoefte aan verbondenheid (acceptatie) dan nog steeds belangrijker dan onze onderbuikgevoelens, die we geleerd hebben te verdringen. We kunnen niet op ons gevoel vertrouwen. Ons gevoel, ons lichaam is niet een waarschuwing dat er iets aan de hand is. Ons lichaam liegt niet, maar we negeren ons lichaam en vragen ons niet af of iets prettig is of niet. We hebben geen plek om op te staan en kunnen ons daarom niet oriënteren. We hebben geen erkenning gekregen van de mensen om ons heen voor onze gevoelens, toen we klein waren en konden ons daardoor alleen verbinden met de mensen om ons heen door ons aan te passen.

B.v. als we in een omgeving leven waarin tegen ons gezegd wordt dat we lui zijn, een nietsnut, en we steeds genegeerd, geslagen of misbruikt worden, dan beginnen we met ons te verdedigen. Als er geen reactie komt van de omgeving, alleen veroordelingen, dan is de reactie terugtrekken en als er dan nog steeds niemand is die ons troost, dan belanden we in niemandsland. We durven ons niet meer te bewegen, staan aan de grond genageld, ademen nauwelijks, hebben het benauwd en durven niet meer na te denken, te voelen, noch iets te verlangen. Je hebt concentratie problemen, bent angstig, je vermijdt contact met andere mensen, bent hulpeloos, kunt niet slapen, en bent altijd hyperalert en paniekerig. Je verwacht ieder moment weer een veroordeling, vijandigheid.

Je kent geen ervaringen van troost, steun en stimulans om iets te ondernemen en wantrouwt een ieder.

Beeld

Stel dat er in het heden b.v. dat er niet naar ons geluisterd wordt. Welk beeld komt er op dat we voor ons zien. Is het een oud beeld dat getriggerd wordt of wordt er echt niet geluisterd. We nemen niet de tijd om ons te oriënteren en na te denken wat ons gevoel, ons lichaam ons wil vertellen. We nemen niet de tijd om rustig tot ons door te laten dringen wat onze zintuigen ons laten zien. Worden we genegeerd, uitgelachen, misbruikt, geslagen of wil iemand iets aardigs zeggen.

Als oude beelden door ons lichaam worden getriggerd dan kijken we, horen we, voelen we niet, proeven we niet meer. Het oude beeld is voor ons de werkelijkheid en we kijken naar de grond of kijken schichtig om ons heen of staren en zien eigenlijk niets, maar zijn heel alert en onrustig, alsof ieder ogenblik iets erg kan gebeuren. We zijn het contact met onze zintuigen en onszelf kwijt en verliezen het contact met onze omgeving. De oude ervaring overschaduwt alles in het heden. Ons lichaam reageert alsof we in de oude situatie zijn en met ons verstand begrijpen we dat het niet klopt, maar ons lichaam kan niet anders reageren en we schamen ons of voelen ons schuldig. Oude overlevingspatronen worden als echt ervaren door ons lichaam, met de daarbij behorende gedachten, gevoelens en lichamelijke houdingen. Het contact met de omgeving is verbroken. Vroeger hebben we door ons gevoel te negeren en niet na te denken over wat ons overweldigt, ons aangepast aan de omgeving, door ons best te doen en het contact te behouden. We konden nergens anders heen.

Autonomie

Daardoor zijn we niet trouw aan wie we werkelijk zijn en durven geen nee te zeggen als iets niet goed voelt. We durven niet te voelen of iets prettig is of niet., laat staan na te denken over onze positie ten opzichte van anderen. We durven niet autonoom te zijn. We durven niet de tijd te nemen om rustig tot ons door te laten dringen wat onze zintuigen ons tonen. De tijd te nemen om na te denken hoe we zouden kunnen reageren op het beeld dat onze zintuigen ons tonen. We hebben niet geleerd om met gevoelens om te gaan , laat staan na te denken en hebben derhalve geen taal om aan te geven of iets prettig is of niet.

Deze vroege pijnlijke ervaringen worden getriggerd als er een beeld verschijnt in het heden dat deze vroege ervaringen activeert met de vroeger daarbij aangeleerde reacties, lichamelijke houdingen, gevoelens en gedachten. Bovendien heeft het effect op onze fysieke conditie. We zijn verkrampt, en daardoor moe, piekeren en hebben slaapproblemen. Lichaam en geest zijn een. Elke gedachte, bv gevaar of angst heeft invloed op onze houding, onze ademhaling, onze levendigheid, onze mimiek, mogelijkheden om te bewegen, etc.

Verbinding - vertrouwen

Om te leren vertrouwen op jezelf, op je lichamelijke reacties, op wat je zintuigen je tonen, daar de tijd voor te nemen, en niet meteen te reageren, - wat wel nodig is in gevaarlijke of angstige situaties - is een moeilijk proces. Voordat je er erg in hebt, ben je je aan het verdedigen, vermijden, twijfelen, verstoppen, etc. Je lichaam reageert sneller dan het beeld. Bewust worden van het beeld, helpt je je lichaamsreactie te begrijpen. Reacties die logisch zijn bij het beeld wat je onbewust voor je ziet.

Realisatie

Het gaat erom of je je lichaam nog wel vertrouwt, wel voelt, of je de tijd neemt of krijgt om even na te mogen denken. Welk beeld hoort daarbij.

Is dat een oud beeld? Durf je te kijken naar wat je nu ziet in je omgeving. Durf je te luisteren naar de omgeving, durf je je te realiseren of het prettig is of niet. Durf je daar de tijd voor te nemen. Kun je er woorden aan geven.

Als dat niet lukt, is er een beeld waar je je prettig voelt, waar je je veilig voelt, b.v aan het strand of in een bos. Kun je eerst daar naar toe gaan en voelen wat er dan met je adem gebeurt, hoe je lichaam dan voelt, of je je daar kunt bewegen. Kun je daar dansen. Kun je het verschil voelen hoe je lichaam zich voelt als het veilig is.

Alleen als je je lichaam mag voelen, kun je je oriënteren. Daarom is yoga, chi kung, tai chi zo belangrijk, dan leer je naar je lichaam te luisteren.

Je lichaam weer in balans te brengen.

Boom

Te staan als een boom. Met wortels in de grond die je vasthouden als het hard waait, en met je lichaam net als een boom omhoog gericht naar het licht. Die twee krachten bestaan tegelijk. Kun je de warmte en de regen voelen die van boven komt, kunnen je blaadjes en wortels van je boom daarvan genieten. Je verdort als je niet van het water en de warmte kunt genieten dat van boven komt. Staan als een boom, dan kun je je oriënteren.

Alleen als je de ruimte krijgt of neemt in contact met anderen en in contact bent met je lichaam en zintuigen, kun je je oriënteren en dat is een voorwaarde om te mogen leven.

Vele godsdiensten geven aan dat we een weg te gaan hebben in het leven, de weg waar je je eerst leert te verbinden met de wereld om je heen en in je latere leven nadenkt en je je bewust wordt of realiseert in wat voor cultuur je bent opgegroeid. Welke houding neem je aan in het leven, dat je geschonken hebt gekregen.

Een voorbeeld is de Me-too beweging, die aandacht vraagt voor de positie van vrouwen en vrouwen en mannen bewust maakt van de positie waarin ze gezeten hebben.

In het boek Zhuang Zi (hoofdstuk 22) staat het volgende geschreven:

Helder Licht vroeg aan Niemendal: "besta jij eigenlijk wel? Of niet misschien?"

Niemendal gaf geen antwoord.

Helder Licht, onbevredigd, keek met grote inspanning of hij Niemendals gestalte kon zien, maar alles wat hij kon ontwaren was duistere leegte. De hele dag zat hij te turen, maar zonder iets te zien, luisterde hij, maar zonder iets te horen: tastte hij in het rond, maar zonder iets te voelen.

"Dit is wel het toppunt!" sprak Helder Licht. "Wie kan dit evenaren? Dat dingen bestaan dat snap ik. Maar deze negatie van wat dan ook, die kan ik niet bevatten. En toch heeft hij deze staat bereikt. Hoe zal ik hem ooit kunnen navolgen en een dergelijke perfectie bereiken!"

vertaling uit het Chinees door Kristofer Schipper

Lezing

Borderline voor Euregionaal Congresburo (ECB)