Het gaat steeds over een tweedeling in de samenleving. Wat is eigenlijk een tweedeling? Een tweedeling bestaat uit wij en zij. Dan kun je kijken naar inkomen, naar afkomst, naar geslacht, naar ras, naar godsdienst etc. 

Spanning 

Tijdens deze pandemie gaat het vaak over wel gevaccineerd en niet gevaccineerd. Met andere woorden er is een verschil van inzicht. Dit roept spanning op. Ons lichaam komt onder druk te staan, met als gevolg dat we ons niet veilig voelen. We hebben het gevoel dat we snel moeten handelen en vallen dan terug op oude vertrouwde manieren waarop we in het verleden situaties hebben aangepakt.  

Patronen die vroeger adequaat waren, hoeven dat nu niet meer te zijn. Onze hersenen hebben indertijd een paadje aangemaakt dat hoort bij een beeld van vroeger en deze patronen zetten we nu in om de spanning aan te pakken. Deze patronen zijn niet altijd bewust. Spanningen geven vaak een gevoel van angst. Daardoor nemen we geen tijd om rustig te overdenken waar het precies over gaat en af te wegen welke beslissing we zullen nemen. We reageren op grond van emotie, met name oude emoties. 

Herinnering 

Je herinnert je vooral patronen waarbij je zelf actief geweest bent. Waar je een verhaal over kunt vertellen. Een verhaal wat je deelt met anderen, waarbij je door een ander of door jezelf gezien en bevestigd bent. 

Als je als kind niet gehoord bent, genegeerd bent, dan kun je geen verhaal vertellen. 

Afhankelijke relaties 

Je hebt geleerd om jezelf de schuld te geven dat je ouders of opvoeders niet naar je luisterden. Je bent afhankelijk van je ouders of opvoeders en je moet zorgen dat de relatie in stand blijft. Je zegt tegen jezelf: ”ik doe er niet toe” of “ik ben stom”, “ik ben slecht”, “ik ben in de war”, ”ik ben teveel”, “ik ben niet goed genoeg”. Je twijfelt steeds, “”zie ik het wel goed?”. Je durft geen beslissingen te nemen of je neemt beslissingen om een ander te overtroeven. 

Je vertrouwt je eigen gevoel niet. Je hebt je emotie genegeerd, die wordt onbewust, even als wat je tegen jezelf zegt, onbewust is. Dat verhaal kan niet verteld worden. Als er dan in het heden weer een verschil van mening is, dan wordt het oude hersenpaadje in je hersenen dat je indertijd aangemaakt hebt actief. Je moest overleven. Je hebt in je hersenen een paadje aangemaakt: geen emotie tonen en je zegt tegen je zelf bijvoorbeeld “ik doe er niet toe” (flight), of zoals Trump, ""ik heb altijd gelijk"", je overschreeuwt jezelf  (fight), je overleeft met de drie F-en: fight, flight en freeze. 

Fight,flight en freeze 

Je vecht voor je essentie, die je toen moest inhouden,  je vlucht voor je essentie, trekt je terug, of dissocieert, freeze, je kijkt iemand niet meer aan, je hoort niet meer, je doet alsof je niet bestaat. Je gebruikt je zintuigen niet meer. Allemaal manieren om de relatie weer te herstellen. Een goede reactie op een ongewone of soms absurde situatie als je afhankelijk bent. 

Omdat je je emotie negeert, verstijft je lichaam en je houdt je adem vast. Want de emotie moet je er onder houden. Je energie gebruik je om jezelf er onder te houden. Zo zorg je dat de ander rustiger wordt en de spanning niet al te hoog oploopt, waardoor anderen wel eens de controle over zichzelf kwijt kunnen raken met alle gevolgen van dien.  

Dit is allemaal onbewust, omdat er niet naar je geluisterd is en je stond er dus helemaal alleen voor en er was niemand met wie je erover kon praten. Er was niemand echt aanwezig, niemand luisterde echt.  Dus je kon je mening en wat je voelde niet toetsen. Je had geen verhaal.  

Verhaal

Je bent loyaal aan je ouders of opvoeders, dus je gaat er ook niet met anderen over praten. Trouwens als je ouders dat zouden merken dat heb jij de was buiten gehangen. Jij krijgt de schuld, want je hebt patronen van je ouders, waar zij zich niet echt van bewust zijn, voor hen bewust gemaakt. In eerste instantie weren we dat af als een ander dat naar voren brengt. 

Je kunt bijvoorbeeld niet vertellen "Ik moest altijd om 6 uur stipt op tijd thuis zijn in de puberteit anders kreeg ik ruzie dat ik weer niet op tijd was". Je kon niet vertellen waarom je te laat was en dus zweeg je en hoorde je het verwijt aan zonder iets te zeggen. Het eerste stuk kan nog wel verteld worden, maar het tweede deel niet. Ouders vinden het niet leuk dat ze neergezet worden als ouders die niet luisteren en zelf heb je er ook moeite mee om toe te geven aan je zelf dat je zo machteloos was. 

Ouders die zeggen ik begrijp dat je het vervelend vindt dat ik vind dat je naar bed moet, maar morgen is er weer een dag en dan wil ik dat je uitgerust bent. Deze ouders bevestigen de emotie en geven een grens aan. Er is een verhaal, waarin je zelf met je emoties meetellen. 

Ouders die zeggen 6 uur thuis, want dan eten wij en niet gevoelig zijn voor een motief waarom het kind te laat is, negeren de emotie. Het motief is onbelangrijk. Het kind heeft het gevoel er niet toe te doen en trekt zich mokkend terug, of vecht terug, verdedigt zich en verdedigt zich en legt het nog een keer uit waarom hij of zij te laat is, waardoor de boel escaleert. Een andere mogelijkheid is dat je bevriest (dissocieert) en je hebt geen energie meer en hebt het opgegeven om ergens voor warm te lopen. Je bent vlak. Je bent leeg, de relatie is leeg.

Dit zijn goede reacties op ongewone of soms absurde omstandigheden.  Je bent heel sensitief, want je bent gewend om op alles voorbereid te zijn, je bent heel alert, maar het heeft een grote prijs. Je essentie mag niet bestaan. 

Alle ouders hebben thema’s waar ze ongevoelig voor zijn. Bij de een is het echter veel heftiger dan bij de ander. Ongevoelig zijn is meestal een intergenerationeel thema, het gaat van de ene generatie op de andere. Ook is het een cultureel thema. 

Cultuur 

Het ene land pakt de pandemie anders aan dan de andere. Galilei werd omstreeks 1600 gevangen gezet toen hij zei dat de mens niet het middelpunt van het heelal was, en dat de zon niet om de aarde heen draaide, hoewel dat wel is wat we zien, maar dat de aarde om de zon heen draait. Zijn gevangenschap werd omgezet in huisarrest, maar als iemand in deze tijd zou beweren dat de zon om de aarde draait, dan zeggen we dat hij de weg kwijt is. 1600 is maar 4 eeuwen geleden. We hebben trouwens wel onmiddellijk een oordeel klaar. Hij of zij is de weg kwijt.

Inhoud versus betrekking 

Vandaar dat meditatie, mindfulness, yoga zo in opkomst zijn. In mijn jeugd werd dat afgedaan als geiten wollen sokken gedoe. Belachelijk gemaakt.   

Het gaat erom weer naar jezelf, naar je essentie te luisteren. Je bent volwassen en je bent niet meer afhankelijk. Oude patronen kun je veranderen.  

Vroeger, als er niet naar je geluisterd werd, dan werd je belachelijk gemaakt, vernederd,  gekleineerd, geminacht, miskend, en je moest hiermee dealen. Je moest hier een houding tegenover vinden, want je was afhankelijk.  

Onveiligheid 

Er ontstond een relatie, een betrekking op elkaar die bestond uit wederzijdse afhankelijkheid. Je kon je er niet aan onttrekken. Er is geen uitwisseling van ideeën, alleen maar een reactie die gericht is op de ander. Hoe gedraagt de ander zich en wat is mijn reactie. Het is niet veilig, je bent op je hoede, ook al is het soms heel ontspannen, ineens kan de sfeer omslaan en dan is het huis te klein. Je bent altijd alert en gespannen. 

Verschil van inzicht kan eigenlijk niet. Je moet gehoorzamen. Je wordt niet gehoord, je leert af om een mening te hebben, zelf vertrouwen te hebben en onderdrukt je gevoelens en gedachten. Je leert ook niet te onderhandelen en meningen uit te wisselen. 

Inhoud 

Stel dat er een verschil van inzicht is, dat geeft spanning,  wat wordt er dan getriggerd, welk oud hersenpaadje wordt dan dominant. Reageer je meteen dan is meestal een oud hersenpaadje weer actief. Neem je even een time-out, vraag je je af wat is hier aan de hand? Eventueel zet je je stoel wat naar achteren, vergroot de afstand naar een ander en laat zo merken dat je even wil nadenken. Kun je rustig blijven en zien dat het alleen maar gaat om een verschil van mening? Kun je jezelf een pauze geven om naar je eigen emoties te kijken? 

Een vriendin had laatst een discussie met iemand die niet gevaccineerd wil worden. Tegen haar werd lachend gezegd: “je laat je bang maken”. Net als Rutte gaat lachen als het spannend wordt. Mijn vriendin vertelde dat ze dat zo erg vindt. Een oude reactie werd getriggerd en ze besefte dat ze op de inhoud wilde reageren. Ze zocht een manier om de ander te overtuigen van het tegendeel met argumenten. Ze verdedigde zich.  

Ze had nauwelijks door dat ze uitgelachen of verleid werd, dat de andere persoon het spannend vond, haar gelijk wilde halen en niet stil kon staan of er een verschil van mening was, maar meteen in de emotie, in de aanval ging. Er is geen vraag, maar meteen een statement, een oordeel.  De betrekking wordt niet gevoeld. Wat er echt gebeurt, wordt niet gezien, we gaan direct over op aanvallen, terugtrekken of bevriezen. 

Kun je rustig naar de reactie van anderen kijken en rustig blijven bij je eigen essentie, ook als een ander je van tafel veegt? Observeer, het gaat om een verschil van mening en de ander reageert met zijn of haar oude programmering. Hoe rustiger je er onder blijft en in contact blijft met jezelf, met je essentie, des te meer de ander rustiger wordt en ten slotte met zijn motieven komt, met zijn of haar eigen visie op een situatie, in plaats van iets over jou te zeggen, waardoor je in eerste instantie verward raakt.  

Samen 

Er is dan geen samen, samen naar een bepaalde situatie kijken, samen delen van een emotie, samen naar het virus kijken en wat dat voor je betekent of wat je wel of niet goed vindt aan de maatregelen. Een optocht tegen de corona maatregelen geeft alleen aan dat er iets is met de maatregelen. Maar de motieven worden niet duidelijk, er is geen samen om er naar te kijken, ieder heeft zijn eigen motieven, zowel bij degene die de maatregelen nemen als bij degene die meedoen met de optocht. 

Overtuigen, meteen een oordeel hebben, je terug trekken, niets zeggen, “de zwijgende meerderheid”, je aangevallen voelen of genegeerd, het lost niets op. Je ziet het patroon van jezelf niet of het patroon van de ander niet. Zolang de betrekking niet duidelijk is, is er ook geen samen. Er wordt niet naar elkaar geluisterd. Er is alleen emotie; fight, flight freeze.  

Proces 

Ik weet, “het is makkelijker gezegd dan gedaan”, maar het gaat om nadenken. Alleen door nadenken, luisteren naar je eigen emoties wat iets bij je te weeg brengt, daarbij stil te staan, een time-out te nemen, en na te denken over wat hier eigenlijk gebeurt, zo kom je uit de verstarring van je lichaam, krijg je meer adem en meer plezier en vertrouwen in je leven. Je slaapt beter, maalt minder en bent rustiger.  

De oude gevoelens overspoelen ons steeds en het is een proces om steeds weer te kijken naar waar ben ik mee bezig, wat doet mijn lichaam, wat zeggen deze gevoelens?  Kan ik rustig om me heen kijken en zien wat er echt gebeurt? Het is maar een verschil van mening. Als je dan zwijgt, weet je waarom je zwijgt. Je kunt rustig ademen, je zucht eens, maar je blijft jezelf, je voelt je essentie, je durft op je lichaam te vertrouwen. Je verspilt je energie niet aan hopen dat iets verandert of je denkt niet voor de ander, maar wacht tot er een samen is, er rust is. Je kunt nadenken, zien wat er gebeurt, dat de ander niet anders kan dan meteen vechten, zichzelf overschreeuwen, of stil wordt en wegvlucht, weg kijkt, of van onderwerp verandert (flight) of niet meer beweegt, nergens meer voor warm loopt (freeze) . Er zijn alleen oordelen over anderen, maar de relatie met jou wordt niet gevoeld. Die is leeg. Als iemand echt nieuwsgierig is naar jou, dan pas kunnen er gedachten uitgewisseld worden. Dan pas kunnen we het over de inhoud hebben. 

Als de proceskant niet gedeeld wordt, de betrekking niet duidelijk is, dan heeft praten over de inhoud geen zin. Er wordt niet goed geluisterd of gekeken wat eraan de hand is.   

Een quote uit “East Coker” van T.S. Eliot 

I said to my soul, be still and wait without hope 

For hope would be hope for the wrong thing; wait without love 

For love would be love of the wrong thing; there is yet faith 

But the faith and the love are all in the waiting. 

Wait without thought, for you are not ready for thought: 

So the darkness shall be the light, and the stillness the dancing.” 

                                                                                                                      T.S.Eliot