19 april 2020 – waarom is ritme zo belangrijk?
Het belang van ritme in ons leven
Waarom is ritme zo belangrijk in ons leven? De natuur kent ritme. Iedere morgen komt de zon op en wordt het licht en iedere avond gaat de zon onder en wordt het donker. Zelfs de maan heeft een ritme.
We hebben dit natuurlijke ritme onbewust overgenomen door ‘s nachts te rusten en overdag inspiratie in het licht te zoeken. In de Bijbel en de Koran staat dat we de aarde moeten bewerken. We moeten in ieder geval iets doen. Leven is oefenen en alleen door allerlei taken aan te pakken leren we de vaardigheden, die we nodig hebben in het dagelijkse leven. We ontdekken en beoefenen onze eigen unieke talenten, die van levensbelang kunnen zijn. We verbouwen voedsel, opdat we te eten hebben. We verdelen de taken, maken plezier, steunen en zorgen voor elkaar bij tegenspoed en gevaar.
Wat gevaar met je kan doen
Stel je eens voor dat je omringd wordt door veel gevaren. Dan kruip je in je cocon. Je bent muisstil. In de film Juressic Park bijvoorbeeld, moest men zich ook muisstil houden om niet door een dino verpletterd te worden. Veel dieren gaan voor dood liggen vlak voordat ze gepakt dreigen te worden, als ze door een of ander dier worden opgejaagd. Het maakt hun kansen om aan het gevaar te kunnen ontsnappen een stuk groter. De jager gaat bijvoorbeeld zijn jongen halen of even iets anders doen, want dieren houden niet van dieren die al dood zijn. En als de jager dan even niet oplet maakt het prooidier gauw dat hij wegkomt en rent voor zijn leven.
Ritme geeft overzicht en vertrouwen
Kinderen willen dat iedere dag hetzelfde verloopt. Ze willen iedere keer hetzelfde bedritueel. Dat geeft overzicht en structuur en zo kunnen ze voorspellen hoe een dag verloopt. Ze kunnen erop vertrouwen dat er op een bepaalde tijd eten komt en dat er tijden zijn dat ze naar school moeten en op een bepaalde tijd moeten gaan slapen. Bovendien leren ze met tijd te leven en dat bepaalde activiteiten horen bij vaste tijden. Om 8.30 ga je naar school. Om 18 uur eet je. Kinderen leren te wachten, uit te stellen, ze leren om met tijd om te gaan en erop te vertrouwen en dat, als de wijzer van de klok op 12 staat, het beloofde komt.
Ouders en kinderen
Ouders vergelijk ik altijd met een boom. De kinderen gaan de wereld verkennen en als het eng wordt, kunnen ze weer schuilen bij de boom. Alleen als het kind bij een sloot staat en het niet kan zwemmen, dan is de ouder geen boom meer maar wordt een Vliegende Kiep.
Deze spanning tussen, wat kan ik als ouder loslaten, wat kan ik rustig overlaten en waar moet ik ingrijpen is moeilijk vast te stellen. Als een moederaap niet heel zenuwachtig wordt als een slang er aan komt, dan zal de kleine aap rustig met de slang gaan spelen. Moeders emoties bepalen het gedrag van het kind.
Verantwoordelijkheid
Als kind richt je je op je omgeving om te zien wat belangrijk is en je zet je ertegen af. Je daagt uit en komt er zo achter welke motieven ouders hebben om iets te doen zoals ze het doen.
Bovendien leer je zo je kracht te gebruiken.
Ouders hebben meer verantwoordelijkheid dan de kinderen. Ouders moeten veiligheid en zekerheid geven. Ze moeten motiveren wat ze doen, wanneer ze er zijn en wanneer ze er niet zijn. Ouders moeten voorspelbaar zijn.
Emoties
Als je volwassen bent dan zijn er geen ouders die je corrigeren. Dan zijn het vrienden, maar als het niet bevalt kun je weggaan bij vrienden. Op een gegeven moment ben je alleen.
Wat doe je als vrienden niet naar je omkijken? Ik heb ervaren dat als een familielid sterft dat het na een tijdje erg stil wordt om je heen. Wat doe je dan? Ben je verbaasd, of boos? Ben je verdrietig en kruip je in een hoekje, lik je je wonden of ga je iets van je leven maken?
Allemaal kennen we het gevoel dat we boos, verbaasd of verongelijkt zijn, onder de dekens kruipen en niets meer willen horen en voelen. Belangrijk is dan dat je het heft in eigen hand neemt. Dat je weer ritme in je leven brengt.
Drama
Emoties brengen chaos, een drama. Uiteraard kom je in een drama terecht als je omgeving niet betrouwbaar is, zoals nu met het coronavirus. Je hoort de wildste verhalen, 5G palen die met corona te maken zouden hebben, nepnieuws en je weet niet wie je geloven moet. Wie kun je nog geloven? Aan wie kun je je oriënteren? Gelukkig is onze overheid duidelijk en legt goed uit welke maatregelen ze nemen en waarom.
Het leven in eigen hand nemen betekent weer ritme in je leven brengen. Een planning maken hoe je je leven inricht en dat begint met een planning van je dag. Wanneer is het koffie tijd, wanneer doe ik mijn mail, wanneer zijn de maaltijden. Zo krijg je weer controle over de dag. Het leven wordt weer overzichtelijk. Het begint met een planning op de vierkante meter, op de plek waar het veilig is: in je eigen huis.
Isolatie
Er bestaat een verhaal van een aantal Franse intellectuelen die in Marokko of Algiers diep onder de grond gevangen zaten. Er was geen dag- of nachtritme meer. Ze leefden in een chaos, niets was voorspelbaar. Om nog enigszins grip op de tijd te kunnen houden, besloten ze om elkaar iedere morgen te vertellen wat ze op een bepaald tijdstip deden toen ze nog in Parijs woonden. Ze dronken daar toen samen koffie in het café. Iedere morgen vertelden ze elkaar dat verhaal opnieuw op dezelfde tijd. Door beelden uit een ver verleden op te roepen, door elkaar eraan te blijven herinneren om die beelden vooral niet te vergeten, door iedere morgen dat verhaal weer te vertellen, werd de gevangenschap draaglijker voor hen.
Trauma
Bessel van der Kolk, wetenschapper en docent op het gebied van posttraumatische stress, zegt het heel duidelijk:
Bij trauma verliezen we controle over de tijd en zijn we hulpeloos. Niets is nog voorspelbaar.
Het is dan heel moeilijk om ritme in je leven te brengen.
Uiteraard trek je je dan terug in je cocon, blijf je twijfelen of je wel uit je cocon durft. En als je een keuze maakt, ben je als de dood zo bang dat er weer iets onvoorspelbaars gebeurt. Je durft niet te vertrouwen. Je raakt steeds weer in paniek.
Wat is nodig?
Een eerste vereiste om weer controle over je eigen leven te krijgen is een eigen ritme of een ritueel te hebben in je dag. Dat geeft je dan weer controle over jezelf, over je lichaam. Dan weet je waar je staat. Dan kun je om je heen kijken en beoordelen of het veilig is of niet. Dan komt er controle over de tijd.
Je weet welke afspraken je met jezelf gemaakt hebt. Je weet of je je laat verleiden om iets anders te doen of dat je je laat afleiden door prikkels van buiten.
Kies je voor een focus of laat je je bepalen door de externe chaos?
Routine geeft rust en overzicht.
Carolien