Al waren alle mensen wijs en deden daarbij wel, de aarde zou zijn een paradijs de hemel gelijk een hel. Jacob Cats
Wat stellen we ons voor bij harmonie?
Misschien een harmonie orkest. Harmonie heeft dus iets met muziek te maken. Met muziek moet je je afstemmen op de ander anders is er een wanklank. Harmonie heeft iets met klanken te maken. Hoe stem je die op elkaar af?
Maar waar komen die klanken vandaan?
We willen begrijpen wat er aan de hand is. We willen het grijpen, we willen erover nadenken, we willen er woorden aan geven, we willen er betekenis aan geven. Zodra we er woorden aan geven dan is er geen harmonie meer, want woorden maken onderscheid, woorden geven aan dat het dit is en niet dat. Muziek geeft betekenis zonder woorden, maar in klanken, in muziek moet je de betekenis raden. Met muziek identificeer je je met de klanken en vaak word je daardoor geraakt.
Door woorden kun je ook geraakt worden
De betekenis die iemand geeft, kan pijnlijk zijn, hetzij omdat het totaal niet slaat op wat jij ervaart of je wordt je bewust dat iets wat je zegt zo uitgelegd kan worden en je schrikt of bent verbijsterd. M.a.w. er is een wanklank, maar je begint te begrijpen waar het mee te maken heeft. Je begint wel over jezelf na te denken. Wij mensen kunnen over onszelf nadenken. We kunnen onszelf in de spiegel zien en over onze relatie met anderen kunnen we nadenken. Dieren kunnen dat niet. Als zij in de spiegel of het water kijken dan overdenken zij niet hoe ze met hun kompanen omgaan. Wij zien onze houding tegenover anderen en de houding van anderen tegenover ons en kunnen daarover reflecteren. Dieren zien ook wel de houding van andere soortgenoten of andere dieren en gaan vechten, vluchten of staan stokstijf. Ze stoten klanken uit net als wij als we boos worden harder gaan praten of zelfs een klap uitdelen of verdrietig en zachter gaan praten en onszelf kleiner maken. Maar wij geven ook betekenis. We hebben woorden voor deze houdingen.
Wij kunnen onze houding corrigeren
Helaas kunnen we de houding van anderen niet corrigeren. Tenzij we de ander veroordelen. De ander kan dan boos worden, verdrietig, verontwaardigd etc. De energie gaat stijgen of dooft uit. Het wordt niet leuk als je de ander veroordeelt. Oordelen leidt zelden tot harmonie. De ene wanklank volgt op de volgende. De ene revolutie volgt op de volgende al 2000 jaar.
We kunnen de ander niet veranderen, alleen onszelf
Wij kunnen een andere houding aannemen naar de ander. Wij kunnen onze zienswijze herzien. We worden met onszelf geconfronteerd. Onze zienswijze, staat ter discussie. Wij moeten harmonie zoeken met de ander. En het is fijn als de ander ook probeert harmonie met ons te vinden, maar daar kunnen we niet van uitgaan, want dan hebben we een oordeel over hoe dat zou moeten. Als we kunnen afwachten, de reactie van de ander tot ons kunnen nemen en proeven is het altijd weer verrassend hoe een ander ons tegemoet treedt. Juist in de verrassing worden we geroerd en ontstaat echt contact, ontstaat harmonie.
De filosoof Giorgio Agamben laat ons zien dat paradijs tuin betekent. Adam en Eva kregen de opdracht de tuin te bewerken en goed en kwaad te onderscheiden. Ze werden niet verdreven uit het paradijs vanwege het kwaad. Ze werden zich bewust van wat prettig was en wat niet en hoe ze het beste de aarde konden bewerken. Wat was beter en wat was niet handig. Steeds moesten ze hun eigen houding onder de loep nemen en met elkaar proberen de tuin zo mooi en harmonieus mogelijk te maken. Uiteraard lukt het niet. Ze moesten steeds compromissen sluiten.
Leven is compromissen sluiten
Compromissen tussen goed en kwaad, tussen perfectionisme en wat niet zo handig is. Beslissingen nemen, gebaseerd op houdingen die je aan kunt nemen ten aanzien van een probleem dat zich voordoet. Wat er in de hemel en de hel gebeurt, na onze dood, daar kunnen we alleen maar naar gissen.
Ik geloof niet dat er na de dood een oordeel komt, wel dat we nog eens nadenken over onze ervaringen op aarde, in de tuin en ons nog eens realiseren hoe we ons opgesteld hebben in alle ervaringen die we mochten meemaken. Soms waren de ervaringen heftig en gingen we er bijna onderdoor, we leerden van die ervaringen, voelden ons alleen staan, en trachten niet in de afhankelijkheid te schieten en steun te verwachten. Het was een harde leerschool maar we zien hoe we overleefd of geleefd hebben. Welke waarden hebben we proberen overeind te houden. Wat hebben we allemaal verdragen, hebben we gedragen. De aarde is als het paradijs als we wijs zijn, zei jacob Cats! Dit is de zin van het leven.