Gekluisterd aan de buis
Soms gebeurt er een ramp en de T.V. blijft maar de beelden herhalen. en je blijft gekluisterd aan de buis. De media blijven als maar beelden uitzenden, want het is nieuws en dat is hun vak. Je wordt doodmoe van het luisteren naar al die nieuwsuitzendingen maar toch blijf je maar kijken.
Je eigen geschiedenis bepaald
Waarom zijn we zo bezig met sommige beelden? Dat hangt met je eigen geschiedenis samen.
Is het een beeld waarin iemand verlaten wordt of is het een beeld waarin iemand zijn mond gesnoerd wordt, of wordt iemand pijn gedaan bv door de dokter, of …….. vul maar in. Iedereen is wel eens door zijn ouders verlaten of zijn mond is gesnoerd of hij is door een dokter pijn gedaan etc. Als we een beeld krijgen dat daaraan refereert, ¨triggert¨ dat emoties uit ons eigen leven. Het zijn natuurlijk ervaringen die je niemand toewenst, maar ze gebeuren. Het is verdrietig maar als je daarna goed opgevangen wordt, verwerk je het en ben je weer een ervaring rijker. Echter, als dat niet het geval is, dan kan er een probleem ontstaan. Over deze traumatische ervaringen wil ik het hebben.
Verschil tussen trauma en rouw
Trauma is iets anders dan rouw en verdriet. Laten we bij rouw beginnen. Iemand anders heeft ons verlaten. Bij rouw heb je verdriet, als je erover praat lucht dat op, het is duidelijk om wie het gaat, je schuldgevoel zegt: ¨had ik maar dit of dat gedaan¨, maar er is geen misvorming van je zelfbeeld of zelfvertrouwen. Verdriet heelt door het vrijmaken van emoties en neemt na verloop van tijd af.
Trauma is iets anders. Er gebeurt iets schokkends en je staat aan de grond genageld, verstijfd van schrik. Je kunt niet meer vechten of vluchten. Trauma is fysiek. Trauma is niet psychologisch. Er is afschuw, je kunt niet meer praten en als je erover praat of anderen erover praten, dan kom je weer in de afschuw. Het gevolg is dat je weer getraumatiseerd raakt. Afschuw betekent dat je je ervan afkeert, je houdt je adem in, de rillingen lopen over je rug, je hebt een steen in je maag, je hart slaat over of je hart klopt in je keel, etc.
Bij een trauma zijn er zoveel prikkels dat de informatie, die binnen komt in onze hersenen, wordt afgesloten. Normaal gaat de informatie via de hersenen naar de zenuwen, de spieren, zodat we kunnen handelen of in beweging kunnen komen.
Trauma is fysiek
Het voordeel van deze reactie van onze hersenen is, dat we geen pijn voelen, bevriezen, verdoofd zijn. In een conflict kan dit een hele goede strategie zijn. Het loopt dan niet nog verder uit de hand. We houden ons muisstil.
Dieren vallen vlak voordat ze gepakt worden door een roofdier, voor dood op de grond neer. Het voordeel is dat, als ze niet meteen opgegeten worden ze nog een kans hebben. Als het roofdier hem sleept naar een plaats waar andere dieren het niet weg zullen halen of even zijn jongen gaat halen, kan hij er nog pijlsnel vandoor. Een andere mogelijkheid is dat het roofdier denkt, ¨dat beest is dood¨, en de meeste dieren houden niet van dode dieren. En tenslotte als hij wel opgegeten wordt dan voelt hij de pijn niet. Je doodstil houden, kan dus een goede overlevingsstrategie zijn.
Het bekendste voorbeeld hiervan is de egel. Als het roofdier weg gaat, heeft hij de kans om te ontsnappen. Hij rent er als een haas vandoor en dan zie je dieren schudden, rillen of beven. De spanning wordt ontladen. Wij mensen kunnen deze ontlading tegengaan, omdat we deze signalen niet begrijpen.
Bij een trauma lijkt het van buiten alsof we heel rustig zijn, weliswaar verdoofd, maar binnen in ons trekt het bloed weg bij onze spijsverteringsorganen en huid naar de spieren, we hebben ogen en oren op stokjes en zijn gespannen als een veer. ¨Verstijfd van schrik¨ Iemand die schrikt ziet bleek, heeft grote ogen, heeft een verhoogde hartslag, versnelde heel oppervlakkige ademhaling en een enorme spierspanning. Hij heeft bij wijze van spreken gierende zenuwen. Omdat alles in een flits gebeurt, gaat het buiten ons denken om, het zijn reflexen, en we kunnen ook niet denken.
Spanning leren te ontladen is belangrijk
Als een oud trauma geactiveerd wordt, dan wordt het lichaam weer gespannen. Deze spanning moet ontladen worden. Bijvoorbeeld als we op straat iets meegemaakt hebben en we komen thuis dan kan het gebeuren dat we ineens gaan rillen, beven, tintelingen krijgen of de vlammen slaan ons uit. Het lichaam is de spanning aan het ontladen. Het is erg belangrijk om hier naar te luisteren en dit helemaal toe te laten.
Een beeld op TV kan een trauma weer activeren
Gebeurt dit niet, en krijg het steeds weer de prikkel van bijvoorbeeld een beeld op de televisie, dan krijgen we niet de kans te ontladen, want iedere keer komt de vreselijke herinnering van vroeger weer fysiek boven. Op den duur raakt ons lichaam gewend aan deze spanning, maakt o.a. extra adrenaline aan en we hebben weer een nieuwe kick nodig om ons lichaam in deze gespannen staat te houden. We sporten om van onze spanning af te komen, maar omdat we niet begrijpen waarom we zo druk en onrustig zijn van binnen, of totaal geen energie hebben, helpt het niet. De motivatie voor ons sporten klopt niet. Tegelijk blijven we aan het televisiebeeld gekluisterd, want het heeft ons iets te leren. Maar we leren er niets van, de grammofoon plaat gaat steeds in dezelfde groef.
Onderzoek waarom je dat beeld zoekt
Het is belangrijk om je dan af te vragen waarom je geroerd wordt, welk oud trauma wordt geactiveerd. Daarna dient de opgekropte energie ontladen te worden.
Hoe doen we dat?
We moeten voor ons lichaam gaan zorgen, douchen, de natuur in, onszelf rust geven. De oude wond helen door naar ons lichaam te luisteren. Ons lijf geeft aan hoe we toen gereageerd hebben en als een herinnering bovenkomt, realiseren wat we toen gedaan hebben. Je was machteloos, hulpeloos en je hebt precies gedaan wat moest in die situatie om te overleven. Muisstil zijn, onzichtbaar, niet opvallen, niets voor jezelf vragen, vooral anderen niet storen, je volledig aanpassen aan de ander, zonder enige hulp van iemand. Maar je was hyperalert, ogen en oren op stokjes. Je stond er alleen voor. Een andere mogelijkheid is dat je een roepende in de woestijn was geweest als je om hulp had geroepen. Je was helemaal alleen. Je moest het helemaal alleen klaren, er was niemand en je hebt het wonder boven wonder overleefd. Dit soort ervaringen zijn moeilijk te verdragen. We geven liever onszelf de schuld ‘ik ben laf geweest of ik had moediger moeten zijn’.
Naar jezelf luisteren vergt moed
Het vergt inderdaad moed om naar jezelf te luisteren, naar je lichaamsreacties, want dan moet je erkennen dat er niemand was. Ook omstanders durfden niets te zeggen en stonden er stokstijf bij, iedereen was bezig te overleven. Iedereen hield zijn adem in.
Bij rouw kun je praten en dat lucht op, je voelt je verdrietig en boos en denkt ‘had ik maar..’. Bij trauma gebeurt dat ook, maar trauma is een fysieke reactie, je kon niets doen, niet vechten, niet vluchten, je verstijfde, je bevroor.
Bovendien kunnen oude trauma's tot gezondheidsklachten leiden zoals bv. opgejaagd voelen, hyperalert zijn, schrikkerigheid, je voelt je nergens veilig en soms is er een uitbraak van energie en je bent of te boos of te verdrietig en de woede wordt op jezelf of op anderen gericht. Je lichaam kan deze spanning niet aan. Je hebt geen controle over je eigen lichaam, laat staan dat je de omgeving durft te vertrouwen.
En als mensen erover gaan praten dan roept dat pijn en afschuw op en je komt weer in het gevoel van hulpeloosheid en machteloosheid. Je hele persoon, je veilige plek op deze aarde is in het geding.
Daarom is het zo belangrijk dat als je een beeld ziet op de TV om dit tot je te nemen, te kijken wat er met je gebeurt: houd je je adem in, verstrakken je schouders en armen, slaat je hart over, krijg je pijn in je buik, etc.
Misschien komt er een herinnering boven. Ontlaadt deze herinnering! Het kan zijn dat je tintelingen voelt of je rilt en beeft, het kan ook dat er een schok door je lijf gaat. Laat het allemaal komen. Dit is ontlading. Houdt het niet tegen. Tegenhouden betekent op den duur lichamelijke klachten.
Niet herbeleven maar wel onderzoeken
Nieuw onderzoek leert ons wat er in de hersenen gebeurt. Het dringt nog maar mondjesmaat door in de hulpverlening. Trauma’s hebben een andere aanpak nodig. Praten her-activeert het trauma, de pijn, de schrik.
Wat moet gebeuren dat je naar je lichamelijke reacties kijkt en tot je door laat dringen.